جنین شناسی یکی از دروس نسبتا دشوار دوران علوم پایه پزشکی است که رشد انسان رو از لحظه ای که فقط یه تخمک بارور بوده تا زمان به دنیا اومدن نشون میده. این درس همه چیز رو از مراحل اولیه ی رشد گرفته تا شکل گیری سیستم های مختلف بدن که اعمال پیچیده رو انجام میدن توضیح میده. در واقع، جنین شناسی کمک میکنه مفاهیم جالبی مثل تقسیم سلولی، نحوه و زمان تشکیل بافت ها و اندام ها و چگونگی کارکرد هماهنگ اون ها رو با هم یاد بگیریم.
حالا اهمیت یادگیری درس جنین شناسی برای ما چیه؟ مهم ترین علتش اینه که به ما کمک میکنه تا علل بسیاری از نقایص مادرزادی و اختلالات ژنتیکی رو شناسایی و درک کنیم. علاوه بر اون، در مورد سازگاری ها و تغییراتی هم که در پاسخ به عوامل محیطی مختلف در جنین اتفاق میفته در این درس یاد می گیریم. پس با مد اسمارت همراه باشین تا به معرفی درس جنین شناسی بپردازیم.
معرفی درس جنین شناسی
فهرست محتوا
سرفصل‌های جنین شناسی
مباحث جنین شناسی پزشکی به ترتیبی نوشته شدن که از ابتدا و حتی قبل از لقاح درباره نحوه تولید سلول های جنسی و گامت ها آغاز شده و به ترتیب وقایع شرح داده میشن و این توضیحات به شرح ایجاد هر کدوم از سیستم های بدن و در نهایت نقص های مادرزادی اون ها ختم میشه. در ادامه توضیح مختری درباره این مراحل آورده شده:
- لقاح: در جنین شناسی همه چیز رو درباره ی لحظه ای که یه تخمک و اسپرم برای ایجاد یک زندگی جدید در کنار هم قرار می گیرن رو متوجه میشیم. در واقع، همه ی فرآیندهای پیچیده ی درگیر در لقاح و تشکیل زیگوت، یعنی اولین مرحله رشد جنینی رو کشف می کنیم.
- رشد اولیه ی جنین: این مبحث از درس جنین شناسی مراحل اولیه ی جنین زایی، از جمله لانه گزینی در رحم و تشکیل لایه های زایای جنینی شامل اندودرم، مزودرم و اکتودرم رو پوشش میده که همونطور که می دونین باعث ایجاد ساختارهای مختلف در بدن میشن.
- اندام زایی: در این قسمت از این درس، برای کشف چگونگی رشد اندام ها و سیستم های مختلف بدن آماده می شیم. جنین شناسی باعث میشه از شکل گیری قلب و رگ های خونی گرفته تا تمایز مغز و نخاع، در مورد همه ی دگرگونی های دور از ذهنی که در این مرحله از تشکیل یک انسان اتفاق میفته، یاد بگیریم.
- رشد اندام: در این مرحله از جنین شناسی به چگونگی شکل گیری دست و پاها پرداخته میشه. ما در این بخش ها تشکیل جوانه ی اندام ها، پر‌ه های انگشتی و رشد استخوان ها، ماهیچه ها و مفاصل رو به طور مفصل آموزش می بینیم.
- رشد صورت و حواس خاص: تا به حال به این فکر کردین که صورت و حواس خاص ما مثل بینایی و شنوایی چطوری شکل گرفتن؟ این قسمت از درس جنین شناسی به بررسی تشکیل ساختارهای صورت، مثل بینی، چشم ها، گوش ها و دهان می پردازه.
- رشد جفت: جنین شناسی بسیار گسترده است، توی این قسمتش هم قراره نقش حیاتی جفت در حمایت از رشد و تکامل جنین رو کشف کنیم و در مورد شکل گیری جفت، عملکردش و چگونگی کارش در تسهیل تبادل مواد مغذی، گازها و مواد زائد بین مادر و جنین در حال رشد یاد بگیریم.
- تراتوژن ها و رشد غیرطبیعی: همونطور که در ابتدای معرفی درس جنین شناسی هم گفتیم، علاوه بر مواردی که مطرح شدن، درس جنین شناسی شامل مباحث دیگه ای هم میشه، از جمله فاکتورهایی که می تونن منجر به انحراف از رشد طبیعی جنین بشن. تراتوژن ها، مواد یا مواجهه هایی که می تونن باعث نقص مادرزادی بشن و این که چطوری ناهنجاری ها می تونن در طول اندام زایی و رشد جنین ایجاد بشن از جمله مباحثی هستن که در این قسمت قراره یاد بگیریم.
رفرنس های رویان شناسی پایه
در ادامه معرفی درس جنین شناسی به رفرنس های این درس می رسیم. در بین کتاب های جنین شناسی علوم پزشکی، کتاب جنین شناسی لانگمن نوشته‌ی تی دبلیو سادلر، معروف ترین و معتبرترین رفرنس برای این درسه و انقدر کتاب معتبریه که از هیچ منبع دیگه ای در کنارش استفاده نمیشه. این کتاب به دلیل پوشش جامع و توضیحات دقیقش شناخته شده و ما رو با هر مرحله از رشد جنین آشنا می کنه و خلاصه های مفید و مطالعات موردی بالینی خوبی رو برای افزایش یادگیری در اختیارمون قرار میده. این کتاب همچنین رفرنس اصلی در آزمون های علوم پایه و حتی آزمون های برگزار شده در خارج کشور هم هست به همین دلیل تنها رفرنسی که در اینجا معرفی می کنیم، همین کتابه.
در کنار رفرنس معمول این درس برای ساده سازی مطالب و همچنین یادگیری بهتر و سریع تر امروزه نه تنها در ایران، بلکه در سراسر دنیا از ویدئوها و دوره های آموزشی استفاده میشه. دو دوره بسیار قوی که به تصویر نمایی عالی و توضیحات ساده، شاخ غولی به اسم جنین شناسی رو شکستن، دوره آموزش جنین شناسی لینوم و دوره جنین شناسی لکچریو هستن. این مجموعه ها یادگیری این درس رو بسیار ساده میکنن به صورتی که حتی از مطالعه رفرنس هم بی نیاز میشین! هر دو این دوره ها در فروشگاه مد اسمارت با تخفیف ویژه قابل تهیه هستن.
روش های مطالعه ی درس جنین شناسی
برای مطالعه این درس نباید تنها به معرفی درس جنین شناسی اکتفا کنین، بلکه بهتره خودتون اول کتاب جنین شناسی ای رو که دارین به صورت مروری نگاه کنین تا به یه نمای کلی از اون چه که قراره بخونین برسین. حتی می تونین عناوین فصل ها، زیرعنوان ها و هر اطلاعات برجسته یا کادر بندی شده ای رو که توجه تون رو به خودش جلب کرد، یادداشت کنین. این کار بهتون کمک می کنه که ساختار کلی جنین شناسی و اون چه که پیش رو دارین رو درک کنین.
جنین شناسی می‌تونه پیچیده باشه و برای اکثر دانشجوهای پزشکی مقطع علوم پایه، از دروس سخت این دوره به شمار میره، بنابراین اون رو به بخش های کوچیک تر قابل کنترل تقسیم کنین و هر بار روی یه فصل یا موضوع خاص تمرکز کنین. همچنین، از تصاویری که توی کتاب هستن می تونین خیلی استفاده کنین، چرا که جنین شناسی رشته ای پر از نمودارها و تصاویر پیچیده است. معمولاً اگه وقتتون رو صرف بررسی دقیق و درک تصاویر اون موضوع خاص کنین، متوجه می شین که خیلی سریع تر از زمانی که فقط به متن درس اکتفا می کردین، فرآیندها و ساختارهای پیچیده رو یاد گرفتین.
فراموش نکنین که حتماً یادداشت بردارین و خلاصه کنین. در واقع هر چقدر بیشتر حین مطالعه ی جنین شناسی، بیاین نکات کلیدی، اصطلاحات مهم و هر سوالی که براتون پیش میاد رو یادداشت کنین بیشتر می تونین مطالب رو به خاطر بسپارین و بعد تر مرور کنین. حتی می تونین مطالب رو با کلمات خودتون خلاصه کنین و با سرعت بیشتری اون ها رو توی ذهنتون ثبت کنین.
سعی کنین به جای صرفاً به خاطر سپردن کلمات، مفاهیم اساسی پشت اون ها رو در جنین شناسی درک کنین. ارتباط بین مراحل مختلف رشد و نحوه ی ارتباطشون با تشکیل اندام ها و سیستم ها رو پیدا کنین تا راحت تر مطالب توی ذهنتون طبقه بندی بشن. مثلاً می تونین جنین شناسی رو همراه آناتومی بخونین و با مرتبط کردن مطالبشون با هم، اون ها رو به حافظه تون بسپارین. همیشه یادتون باشه که درک “چرا” یی یک مسئله باعث میشه که به خاطر سپردن و به کار بردن دانش مربوط به اون آسون تر بشه.
یکی از ساده ترین راه ها برای اینکه مطلبی توی ذهنمون بمونه اینه که اون رو برای فرد دیگه ای توضیح بدیم، جنین شناسی هم از این قاعده مستثنی نیست! در ضمن، می تونین از سوالات امتحانی گذشته استفاده کنین و در پاسخ به اون سوالات درس رو برای خودتون توضیح بدین!
همچنین، سعی کنین به دنبال مثال های بالینی کتابتون باشین، چرا که درک کاربردهای عملی دانش جنین شناسی اون رو واسه تون جالب تر می کنه.یادتون باشه که صبور باشین و تا اون جا که می تونین یادداشت ها و خلاصه هایی که برداشتین رو مرور کنین. چون جنین شناسی درسیه که برای یادگیری و موفق شدن در اون به مرور زیادی نیازه.
آخرین توصیه مون هم راجع به این درس اینه که اون رو به صورت جدا از هم نبینین و مثل یک داستان تصورش کنین. اینطوری قطعات پازل توی ذهنتون کامل میشه و وقتی کل مسیر ایجاد و تکامل جنین رو پشت هم در نظر بگیرین راحت تر مطالب رو یاد می گیرین.
منابع جنین شناسی پزشکی برای آزمون علوم پایه
خب، همونطور که می دونین آزمون علوم پایه 200 سوال داره که 54 تای اون مربوط به مجموعه ی آناتومی، بافت شناسی و جنین شناسیه که 5 سوال از این 54 تا سهم درس جنین شناسی هست. خب، برای این که بتونیم کتابی متناسب با خودمون رو برای مطالعه‌ی جنین شناسی پیدا کنیم باید منابع جنین شناسی پزشکی برای آزمون رو بشناسیم. بهترین منبع برای این درس کتاب جنین شناسی لانگمن هست که در طول علوم پایه مطالعه میشه و در رابطه با چگونگی مطالعه ش هم به تفصیل صحبت کردیم. اما خیلی از دانشجوها این کتاب رو در طول ترم ها مطالعه نکردن و یا اینکه با توجه به مدت زمان کوتاه آماده سازی برای آزمون، فرصت نمیکنن این حجم از صفحات رو برای تعداد کم سوال مرور کنن. پیشنهاد ما به این دسته از افراد استفاده از منابع مناسب آزمون هست.
اگه می خواین به صورت تست محور درس رو یاد بگیرین پیشنهاد ما به شما کتاب پروگنوز علوم تشریح از مجموعه کتاب های پروگنوز هست که دارای سوالات طبقه بندی شده است و به صورت تست محور مطالب رو به شما آموزش میده. مطالب خلاصه شده و مفید این کتاب به دست آوردن حداکثر تهداد سوالات در کمترین زمان رو برای شما تضمین میکنه.
درسته که تعداد تست هایی که در آزمون علوم پایه از درس جنین شناسی میاد کمه ولی با یه برنامه ریزی درست و مطالعه هدفمند، میشه از همین تست ها هم کلی استفاده کرد.
جمع بندی
در این مقاله به معرفی درس جنین شناسی پرداختیم و اجزای مختلف و محتوای اون رو براتون شرح دادیم. از رفرنس های معتبر و مناسب برای این درس صحبت کردیم و روش های موفقیت و مطالعه اش رو هم باهاتون در میون گذاشتیم. مثل همیشه مد اسمارت در کنار شما است تا هوشمندانه ترین انتخاب ها رو در مسیرتون داشته باشین. خ.شحال میشم اگر نظر، پیشنهاد و یا سوالی دارین در قسمت کامنت ها با ما در میون بذارین.
جنین شناسی چیست و چه سرفصل هایی دارد؟
جنین شناسی یکی از دروس علوم پایه پزشکی و دندان پزشکی است که به نحوه ایجاد و تکامل جنین انسان از ابتدا تا انتها می پردازد. سرفصل های جنین شناسی به دو قسمت ایجاد سلول تخم و نحوه رشد و تغییرات آن، و تکامل دستگاه های مختلف بدن در دوران جنینی می پردازد.
رفرنس های جنین شناسی علوم پایه کدام اند؟
معتبرترین و بهترین رفرنس درس جنین شناسی در دنیا و ایران کتاب جنین شناسی لانگمن است.