بخیه زدن همیشه یکی از پرچالش ترین و کاربردی ترین پروسیجرهای جراحی برای دانشجوهای اتاق عمل، پرستاری، پزشکی و مامایی بوده که یادگیری اون الزامی هست. برای یادگیری نحوه بخیه زدن چالش های زیادی هست به عنوان مثال : 1- چه تجهیزات برای بخیه زدن نیاز هست؟ 2- از هر تکنیک سوچور زنی در چه مواقعی استفاده بشه؟ 3- چه نخ بخیه ای استفاده بشه ؟ 4- چطوری طریقه بخیه زدن رو تمرین کنیم؟ و…!
به همین دلیل تصمیم گرفتیم در قالب چند مقاله و فیلم آموزشی، همه این سوالات رو پاسخ بدیم. در این مقاله ما به آموزش بخیه زدن میپردازیم و مواردی مثل : 1- اقدامات لازم برای سوچور زدن 2- تجهیزات مورد نیاز 3- نحوه پره اپ کردن و 4- توضیح نحوه سوچور زدن، مورد بررسی قرار میگیره. علاوه بر توضیحاتی که در این مقاله ارائه میشه، انواع تکنیک های بخیه زدن و انواع نخ بخیه هم در دو مقاله دیگه کاملا توضیح داده شده که لینک مقالات رو در ادامه قرار دادیم، بنابراین با مد اسمارت همراه باشید تا به هوشمندانه ترین شیوه ممکن بخیه زدن رو یاد بگیرید!👇
فهرست محتوا
مراحل آموزش بخیه زدن
در این مقاله همونطوری که قبلا توضیح دادم قصد داریم به آموزش سوچور زدن بپردازیم که این آموزش در چند مرحله انجام میشه این مراحل شامل موارد زیر هست:
- آماده سازی تجهیزات لازم
- انتخاب نوع بخیه با توجه به نوع زخم
- انتخاب نخ بخیه مناسب
- روش بخیه زدن
- آموزش کشیدن بخیه
در این مقاله، مراحل بالا به ترتیب توضیح داده میشن و پیشنهاد میکنیم که برای یادگیری بهتر، توضیحات داده شده رو به ترتیب مطالعه کنید. البته مورد دوم و سوم رو به دلیل طولانی بودن توضیحات، در دو مقاله مجزا بررسی کردیم که لینک هر کدوم از مقالات در ادامه قرار داده شده.
توجه داشته باشید که این مقاله به طور اختصاصی برای دانشجو های علوم پزشکی نوشته شده و بر این اساس اصطلاحات پایه ایی پزشکی دیگه توضیح داده نمیشن و فرض بر اینه که شما با این اصطلاحات آشنا هستید.
آماده سازی تجهیزات لازم
بار ها دیدیم که خیلی از دانشجو ها بدون آماده سازی تجهیزات مورد نیاز برای بخیه زدن، سوچور زنی رو شروع میکنن و در وسط کار متوجه میشن که وسیله مورد نیازشون کنارشون نیست و باید اونو تهیه کنن. این کار علاوه بر اینکه باعث میشه زمان زیادی رو از دست بدید، بیمار رو هم بیشتر اذیت میکنید. بنابراین قبل از یادگیری روش بخیه زدن، ابتدا باید با تجهیزات سوچور زنی آشنا باشید و همه این وسایل موقع کار کنار دستتون باشن.
- توجه داشته باشید که با توجه به موقعیت ها و زخم های مختلف ممکنه از ابزار های جراحی متفاوتی استفاده بشه به عنوان مثال در بخیه زدن ارگان های داخلی به دلیل دسترسی سخت تر، ممکنه از ابزار های به خصوصی استفاده بشه. در این مقاله بیشتر بخیه های پوستی در نظر گرفته شده و ابزار معرفی شده هم برای این مورد هست.
ابزار مورد نیاز برای بخیه زدن شامل موارد زیر هست:
- سوزن گیر ( niddle holder ) : از سوزن گیر برای گرفتن سوزن بخیه استفاده میشه و در واقع میشه گفت اکثر کاری که انجام میدید با این وسیله هست. در مورد طریقه گرفتن سوزن با سوزن گیر در ادامه توضیح داده میشه.
- پنست جراحی یا فورسپس: از پنست یا اصطلاحا پنس، برای گرفتن پوست و خارج کردن سوزن استفاده میشه.موقع بخیه زدن، برای تعادل بهتر با استفاده از پنس، لبه زخم گرفته میشه و بعد از فرو کردن سوزن درون پوست، برای جلوگیری از نیدل استیک ( needle stick ) شدن، با استفاده از پنس، سوزن رو میگیریم و خارج میکنیم. پنس ها انواع و اشکال متنوعی دارن ولی برای بخیه زدن معمولا از پنس دندانه دار یا لبه دار استفاده میشه که راحت تر میشه با اون پوست رو گرفت.
- نخ بخیه و سوزن: مدل ها و سایز های متنوعی از نخ های بخیه وجود داره که به صورت بسته بندی شده قابل تهیه هستن. این نخ های بخیه به صورت آماده به یک سوزن منحنی متصلن که بعد از خارج شدن از بسته بندی، آماده استفاده هستن.
- قیچی: یکی دیگه از ابزار بخیه زدن، قیچی هست. بعد از اینکه گره هر بخیه زده شد، برای اینکه بتونید بخیه بعدی رو بزنید، باید ادامه نخ رو با استفاده از قیچی ببرید.
- گالی پات یا رسیور جراحی: ریسیور یا گالی پات وسیله ای شبیه به کاسه ولی استریل هست که در اون سایر وسایل رو قرار میدید که آن استریل نشن.
- دستکش استریل: یکی از مهم ترین وسایلی هست که باید آماده کنید چون بدون اون نمیتونید به صورت استریل بخیتون رو بزنید. نکته ای که باید بهش توجه کنید اینه که باید دستکشی رو انتخاب کنید که سایز دستتون باشه که موقع کار اذیت نشید.
- سرم شست و شو: در مواقعی که زخم خون ریزی داره باید به طور مرطب زخم رو شست و شو بدید که دید خوبی به فیلد کارتون داشته باشید. برای شستن زخم از سرم شست و شو استفاده میشه.
- گاز استریل: بعد از شست و شو نیاز به خشک کردن زخم هست و یا بعد از تموم شدن سوچور زدن، نیاز هست که محل زخم و بخیه ها پانسمان بشه، در همچین مواقعی هم از گاز استفاده میشه.
- شان پرفوره: شان پرفوره در واقع پارچه ای هست که بر روی زخم و نواحی اطراف اون قرار میگیره. با گذاشتن شان اطراف زخم کامل پوشیده میشه به جز فیلد کار ما که میخوایم بخیه بزنیم. شان پرفوره باعث میشه که موقع بخیه زدن دستمون به جاهای دیگه نخوره و تمرکزمون هم بیشتر باشه.
- شان میزکار: شان میز کار مثل شان پرفوره هست با این تفاوت که هیچ سوراخ یا بریدگی نداره و زیر ناحیه یا فیلد کاریمون قرار میگیره.شان میز کار در زیر سایر وسایل هم قرار میگیره.
- لیدوکائین: به دلیل درد زیادی که بخیه زدن زخم داره، برای کاهش درد بیمار، ابتدا در محل زخم و برای ایجاد بی حسی موضعی، محلول لیدوکائین تزریق میشه.
- بتادین : قبل از شروع سوچور کردن زخم، لازمه که با یک محول ضدعفونی کننده زخم رو بشوریم که برای این کار از بتادین استفاده میشه.
توجه داشته باشید که در بعضی شرایط ممکنه از ابزار های دیگه ای استفاده بشه یا اینکه بعضی از این ابزار اصلا مورد استفاده قرار نگیرن. به عنوان مثال در اورژانس و شرایط اورژانسی از شان و شان پرفوره استفاده نمیشه. بنابراین ابزار و تجهیزات نام برده شده، جهت معرفی کلی بوده و هدف از معرفی این وسایل اینه که قبل از شروع بخیه زدن، تجهیزات مورد نیازتون رو آماده کنید.
انتخاب نوع بخیه
انتخاب نوع بخیه یکی از سخت ترین کارهایی هست که باید انجام بدید. با توجه به شرایط مختلف و نوع زخم باید از تکنیک های مختلفی برای بخیه زدن استفاده کرد. برای بخیه زدن تکنیک های زیادی وجود داره که اکثر اون ها کاربردی نیستن ولی بد نیست که باهاشون آشنا باشید.
ما در مقاله معرفی انواع بخیه ها همه این تکنیک هارو مورد بررسی قرار دادیم و بهتون گفتیم که از هر کدوم در چه شرایط و موقعیتی باید استفاده کنید. بنابر این اگر میخواید با انواع بخیه ها آشنا بشید، پیشنهاد میکنم این مقاله رو مطالعه کنید.
ولی به طور کلی، بخیه های : 1- ساده ( simple ) 2- پیوسته (continuous suture ) 3- زیرجلدی ( subcutaneous ) و 4- دور و نزدیک ( far & near )، بیشترین استفاده رو در جراحی دارن.
انتخاب نخ بخیه
انتخاب نخ و سوزن مناسب هم یکی دیگه از کار های خیلی مهمی هست که باید انجام بدید. نخ های بخیه تنوع خیلی زیادی دارن و هر کدوم از مدل ها ویژگی های فیزیکی به خصوصی دارن و برای موقعیت خاصی استفاده میشن. به عنوان مثال بعضی از نخ ها خاصیب جذبی دارن و دیگه نیاز نیست بخیه هارو باز کنیم که معمولا برای بخیه زدن ارگان های داخلی بدن از این نوع نخ بخیه ها استفاده میشه.
استحکام، ضخامت، مواد تشکیل دهنده و… همه فاکتور هایی هستن که برای هر نخ بخیه متفاوت هست.برای هر آشنایی بیشتر با ویژگی ها و کاربرد نخ های بخیه جراحی، پیشنهاد میکنیم مقاله معرفی انواع نخ بخیه رو مطالعه کنید.
پرپ کردن
به کلیه اقداماتی که قبل از شروع بخیه زدن باید انجام بشه، پرپ کردن میگن.اقدامات پرپ کردن شامل موارد زیر هست:
- قرار دادن شان میز کار زیر تجهیزات مورد نیاز برای بخیه زدن
- قرار دادن شان پرفوره به طوری که قسمت سوراخ شان بر روی ناحیه زخم باشه
- شستن زخم با استفاده از سرم شست شو و گاز
- ضدعفونی کردن اطراف زخم با بتادین
- تزریق لیدوکائین برای ایجاد بی حسی و جلوگیری از درد کشیدن بیمار
- باید به این نکته توجه کنید که اقداماتی که نام بردیم همیشه و در همه حال استفاده نمیشه به عنوان مثال در اورژانس دیگه خبری از شان پرفوره نیست یا در اتاق عمل به دلیل بیهوش بودن بیمار، لیدوکائین تزریق نمیشه.
نحوه بخیه زدن زخم
بعد از آماده کردن ابزار لازم، انتخاب نوع بخیه و نخ بخیه، نوبت به آموزش بخیه زدن میرسه که در ادامه همه نکات اون رو توضیح میدیم. سوچور زدن در چندین مرحله انجام میشه که ما مرحله به مرحله موارد رو بررسی میکنیم. البته توجه داشته باشید که این توضیحات برای شرایط کاملا معمولی هست.
1.پوشیدن دستکش
پوشیدن صحیح دستکش یکی از مهم ترین کار هایی هست که باید انجام بشه. برای اینکار، بعد از باز کردن بسته بندی و قرار دادن اون روی میز، ابتدا با یک دست، قسمت تاشده یکی از جفت هارو از ناحیه داخلی میگیریم و دستکش رو باز میکنیم. بعد از اون باید دست دوم رو وارد دستکش کنیم به طوری که هیچ برخوردی با ناحیه بیرونی دستکش صورت نگیره.
در مرحله بعد باید با دستی که داخل دستکش هست، قسمت تا شده جفت دوم دستکش رو از ناحیه بیرونی بگیرید و دستکش رو باز کنید و دست دومتون رو وارد دستکش کنید به طوری که هیچ برخوردی با ناحیه بیرونی دستکش صورت نگیره. در ادامه میتونید ویدیو نحوه صحیح پوشیدن دستکش های استریل رو مشاهده کنید.
- فیلم آموزش پوشیدن دستکش
دلیل حساسیت بالا برای پوشیدن دستکش به روش استریل اینه که احتمال عفونت زخم در صورت آن استریل شدن دستکش، بالا میره.
2. اقدامات جانبی
در این مرحله کارهایی مثل شست و شوی زخم و تزریق بی حسی انجام میشه.توجه داشته باشید که موقع شست و شو، داخل زخم رو هم بررسی کنید که جسم خارجی توی اون نباشه. برای بی حس کردن بیمار از لیدوکائین استفاده میشه که برای اینکار باید در تمام بخش های زخم تزریق صورت بگیره.
3.شروع بخیه زدن
رسیدیم به مهم ترین بخش آموزش بخیه زدن یعنی تکنیک این کار. قبل از شروع کار باید با نحوه صحیح گرفتن هر کدوم از تجهیزات آشنا بشید که این موارد رو بررسی میکنیم.
سوزن گیر: نحوه صحیح گرفتن سوزن گیر به این صورت هست که انگشت شست و چهارم رو در دو حلقه سوزن گیر قرار میدیم و انگشت اشاره بر روی بدنه سوزن گیر قرار میگیره. برای درک بهتر به تصویر زیر دقت کنید. توجه داشته باشید که سوزن گیر رو باید در دست غالب بگیرید.
نحوه صحیح گرفتن سوزن گیر
پنس: روش صحیح گرفتن پنس به این صورت هست که با دست غیر غالب و با حالت خودکاری باید پنس رو بگیریم. توجه داشته باشید که پنس رو از انتهای اون نگیرید. برای درک بهتر به تصویر زیر دقت کنید.
نحوه صحیح گرفتن پنس
گرفتن سوزن با سوزن گیر: برای اینکار باید با سوزن گیر، یک سوم انتهایی سوزن رو بگیریم و توجه داشته باشید که سوزن در وسط دهانه سوزن گیر قرار گرفته باشه( نه جلوتر و نه عقب تر ). برای درک بهتر به تصویر زیر دقت کنید
روش گرفتن سوزن با سوزن گیر
- برای بخیه زدن اول باید لبه زخم رو با پنس بگیریم و به سمت خارج بچرخونیم. بعد سوزن رو با استفاده از سوزن گیر به صورت عمود از نقطه مورد نظرمون، وارد پوست میکنیم (محل و نقطه ورود باید 1-2 سانتی متر از لبه زخم فاصله داشته باشه).
- مرحله بعد خارج کردن سوزن از وسط زخم هست. در صورتی که به اندازه کافی در بخیه زدن مهارت کسب کردید، میتونید این مرحله رو انجام ندید و مستقیم سوزن رو وارد لبه بعدی زخم بکنید.
- لبه بعدی زخم رو با پنس میگیریم و به سمت خارج میچرخونیم و سوزن رو از نقطه مورد نظر و پوست خارج میکنیم.
- سوزن رو از پوست خارج میکنیم و بعد، نخ بخیه رو میکشیم به طوری که حدودا 5-6 سانتی متر از انتهای نخ باید از سوراخ اولیه بیرون بمونه.
- نخ خارج شده ( نخ بلند ) رو دو بار و در جهت عقربه های ساعتی به دور دهانه سوزن گیر میچرخونیم و بعد با نوک سوزن گیر انتهای نخ رو میگیریم و انتهای نخ رو از حلقه های ایجاد شده عبور میدیم.
- نوک سوزن گیر رو (که انتهای نخ رو با اون گرفتیم) بر روی سوراخ دوم یا خروجی قرار میدیم و فقط نخ بلند رو میکشیم. با انجام این کار، گره در سمت سوراخ خروجی ایجاد میشه و از مصرف نخ زیاد جلوگیری میشه. بنابراین نباید هر دو نخ بلند و کوتاه رو با هم بکشیم.
- بعد از محکم کردن گره، نخ بلند رو 1 دور و در خلاف جهت عقربه های ساعت به دور دهانه سوزن گیر میچرخونیم و دوباره انتهای نخ بخیه رو با سوزن گیر گرفته و از حلقه ایجاد شده، عبور میدیم. دوباره نوک سوزنگیر رو در محل سوراخ دوم قرار میدیم و نخ بلند رو میکشیم.
- مرحله 7 رو تکرار میکنیم با این تفاوت که جهت چرخش نخ بلند دور دهانه سوزن گیر، در جهت عقربه های ساعت هست. تکرار این مراحل درواقع نحوه گره زدن بخیه هست که باید به درستی انجام بشه.
- بعد از زدن 3-4 گره، با قیچی انتهای نخ و نخ بلند ( همون نخی که از سوراخ دوم خارج شده) رو کات میکنیم. توجه داشته باشید که 1-2 سانتی متر باید از هر دو نخ باقی بمونه که کشیدن بخیه راحت تر انجام بشه.
آموزش کشیدن بخیه
علاوه بر سوچور زدن، باید مهارت کافی برای کشیدن بخیه رو داشته باشید. در ادامه میخوایم به آموزش کشیدن بخیه بپردازیم و مراحل انجام این کار رو با هم دیگه مرور کنیم. کشیدن بخیه به دو صورت قابل انجام هست. روش اول، حالتی هست که گره ها به صورت قرینه و در یک سمت زخم قرار گرفته باشن. روش دوم حالتی هست که گره ها غیرقرینه و نامنظم باشن.
- حالت قرینه: در این حالت چون گره ها در یک سمت زخم قرار دادن، با قیچی نخ رو از سمتی میبریم که گره نداره. به عنوان مثال اگر گره ها همگی در سمت راست زخم هستن، نخ رو از سمت چپ زخم میبریم. نکته ای که باید به اون دقت کنید اینه که نخ رو باید از انتها ببرید و چیزی از اون بیرون نمونه. اگر انتهای نخل بیرون بمونه موقع کشیدن نخ، وارد زخم میشه و احتمال عفونت رو افزایش میده.
- حالت غیر قرینه: در این حالت گره ها هیج نظمی ندارن و در یک سمت زخم نیستن و در بیشتر مواقع در وسط قرار دارن. در این حالت اول باید گره رو کمی به بالا بکشیم و یکی از نخ های زیر گره رو کات کنیم. توجه کنید که نباید هر دو نخ زیر گره رو برش بدید چون با این کار، کشیدن نخی که داخل زخم هست سخت تر میشه و زمان زیادی رو ازتون میگیره. علاوه بر این در حالت غیرقرینه به دلیل کشیدن گره به سمت بالا، بیمار درد بیشتری رو هم باید تحمل بکنه، بنابراین سعی کنید گره هارو به صورت قرینه و در یک راستا بزنید.
اشتباهات رایج و نکات سوچور زدن
موقع بخیه زدن باید به نکات ریز و جزئیات دقت کنید که مشکلی در حین سوچور زدن به وجود نیاد. بعضی از این نکته ها و جزئیات رو در ادامه بررسی میکنیم:
- رعایت نکردن نحوه صحیح گرفتن پنس: همونطوری که گفتیم پنس رو باید به صورت خودکاری بگیریم ولی به این نکته توجه کنید که نوک انگشت های ما باید حداقل 3-4 سانتی متر از نوک پنس فاصله داشته باشه. اگر به نوک پنس نزدیک باشن، موقع بخیه زدن ممکنه که سوزن وارد انگش های ما بشه (needle stick).
- نحوه صحیح وارد کردن سوزن به پوست: این کار با چرخش مچ و در جهت انحنای سوزن انجام میشه و نباید با فشار مستقیم سوزن رو وارد پوست بکنیم.
- گرفتن سوزن با دست: موقع خروج سوزن از سوراخ دوم، نباید سوزن رو با دست بگیریم و بکشیم، این کار باید با پنس انجام بشه. در صورتی که به این نکته توجه نکنیم، احتمال نیدل استیک (needle stick ) شدن زیاد هست.
- نحوه صحیح باز کردن نخ بخیه: برای جلوگیری از گره خوردن نخ بخیه، بهتره که موقع باز کردن نخ بخیه انگشتمون رو وسط نخ قرار بدیم و بعد نخ رو باز کنیم. بعد از باز کردن باید چندین بار نخ رو محکم بکشیم که انحناهای موجود در نخ از بین برن.
- نحوه صحیح گرفتن سوزن گیر: علاوه بر اینکه باید شماره انگشت هارو رعایت بکنید باید به این نکته توجه کنید که انگشت ها باید فقط به اندازه بند اول وارد حلقه های سوزن گیر بشن. در صورتی که بیشتر از اون وارد بشن، خارج کردن انگشت ها سخت تر میشه.
- رعایت قرینگی و فاصله: یکی از مهم ترین کار هایی که باید بکنید اینه که همه گره ها در یک سمت زخم زده بشن و فاصله سوراخ ها ( سوراخ اول و دوم ) از لبه زخم یکسان باشه. اگر این نکته رو رعایت نکنیم کشیدن بخیه سخت تر میشه و بیمار درد بیشتر رو باید تحمل کنه.
میدونم که تا اینجای کار توضیحات ممکنه یکم گیج کننده باشه ولی حالا با مشاهده فیلم بخیه زدن زیر در کنار توضیجات بالا، خیلی راحت بخیه زدن رو یاد میگیرید:
برای یادگیری نحوه سوچور زدن پیشنهاد میکنیم از کیت های مخصول تمرین بخیه استفاده کنید که مجموعه مد اسمارت این کیت رو با بالاترین کیفیت ممکن در اختیارتون قرار داده.
شما دوستان عزیز میتونید کیت بخیه رو از سایت مد اسمارت با کیفیت عالی و تخفیف باورنکردنی تهیه کنید.🤯😍
زمان کشیدن بخیه
زمان کشیدن بخیه به محل بخیه عمق زخم بستگی داره. یک قانون کلی برای کشیدن بخیه وجود داره و اونم به این صورت هست که از بالا به پایین زمان کشیدن بخیه بیشتر میشه و این بازه زمانی بین 5 الی 14 روز هست. در تصویر زیر به تفکیک محل زخم، زمان کشیدن بخیه نشون داده شده.
زمان کشیدن بخیه به تفکیک محل زخم
مدت زمان کشیدن بخیه به صورت زیر هست:
- زخم های صورت: 5 روز
- زخم های سر : 7 روز
- زخم های پشت: 7-10 روز
- زخم های بازو : 7-10 روز
- زخم های سینه و شکم: 12-14 روز
- زخم های دست : 7-10 روز
- زخم های ران و ساق پا: 7-10 روز
- زخم های پا 12-14 روز
نکته ای که باید به اون توجه کنید اینه که این زمان هایی که گفته شد برای هر زخمی نیستن و هر زخم با توجه به محل و عمقی که داره، زمان کشیدن بخیش هم متفاوت هست.
در آخر خوش حال میشیم اگر نظر یا پیشنهادی در مورد این پست دارید از طریق کامنت ها مارو مطلع کنید. راستی میتونید پیج مداسمارت روم دنبال کنید اونجا روزانه آموزش های کاربردی و پست های جذابی رو براتون قرار میدیم.