در این پست آموزشی قصد داریم مطالبی در رابطه با بیماری گلوکوم (آب سیاه) و درمان آن در اختیار اعضای مداسمارت قرار دهیم .
فهرست محتوا
گلوکوم ( آب سیاه ) چیست
گلوکوم یا آب سیاه نوعی اختلال است که با آسیب به عصب بینایی مشخص می‌گردد . دلیل اصلی گلوکوم افزایش فشار داخل چشمی به دلیل انباشت مایع زلالیه در درون چشم است .
گلوکوم در افراد بالای ۴۰ سال و در مردان شیوع بیشتری دارد . گلوکوم می تواند فرد را به سمت کوری غیرقابل برگشت سوق دهد . گلوکوم را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می کنند . در نوع اولیه علت ناشناخته است و معمولاً یک زمینه مادرزادی در بروز آن دخالت دارد . در نوع ثانویه ، علت شناخته شده و اکتسابی است .
ریسک فاکتور های ایجاد کننده گلوکوم عبارتند از :
- سابقه فامیلی گلوکوم
- نژاد آفریقایی آمریکایی
- سن بالا (بالای ۴۰ سال)
- دیابت
- بیماری‌های قلبی-عروقی
- سندروم های میگرنی
- نزدیک‌بینی
- تروما به چشم
- استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها
فشارداخل چشمی با عواملی نظیر اختلالات داخل چشمی نظیر(یووئیت و دکولمان شبکیه)،پلک زدن ،فشردن پلک ها به یکدیگر ،خیره شدن و غیره افزایش پیدا کرده؛ عواملی نظیر هوای سرد ، الکل ، رژیم بدون چربی ، هروئین، ماریجوانا و غیره فشار داخل چشم را کاهش می دهد .
در شرایط طبیعی باید در میزان ساخت و خروج مایع زلالیه تعادل برقرار باشد تا فشار داخل چشمی در حد طبیعی خود بماند ؛ میزان طبیعی فشار داخل چشمی ١٠-٢١ میلیمتر جیوه است. زمانی که زلالیه نتواند از زاویه بین عنبیه و قرنیه به درون وریدهای مژگانی قدامی تخلیه شود ، فشار داخل چشمی بالا می‌رود و علائم گلوکوم ظاهر می گردد.
.مهمترین عارضه گلوکوم ، آسیب به عصب بینایی است ؛که مکانیسم آن شامل ایجاد فشار مکانیکی و ایسکمیک شدن عصب بینایی می باشد
گلوکوم از لحاظ مکانیسم ایجاد به دو نوع زاویه باز (open angle glaucoma) و زاویه بسته (angle closure glaucoma) تقسیم بندی می کنند . در نوع زاویه باز ، زاویه اتاقک قدامی طبیعی است اما خروج مایع زلالیه در اثر وجود بافت‌های غیرطبیعی با مشکل روبرو می‌شود . در نوع زاویه بسته ، زاویه اتاقک قدامی کاهش یافته و در نتیجه خروج مایع زلالیه به درستی صورت نمی پذیرد . نوعی از گلوکوم وجود دارد که علی‌رغم تخریب عصب بینایی و اختلال در میدان بینایی ، فشار داخل چشمی طبیعی است که به این نوع از گلوکوم ، گلوکوم با فشار طبیعی ( normal tension glaucoma ) می گویند
گلوکوم معمولاً در مراحل اولیه خود علائمی ندارد و تا علائم آن ظاهر نشود ،بیمار متوجه نمی‌شود .
علائم گلوکوم عبارتند از :
- احساس درد و ناراحتی در اطراف چشم
- درد کره چشم به واسطه افزایش فشار داخل چشمی (ممکن است با تهوع، استفراغ، تعریق یا برادیکاردی نیز همراه باشد)
- سردرد
- تاری دید
- ایجاد هاله در اطراف اشیا
- دشواری دید در نور کم
- قرمزی و تغییر در ظاهر چشم
تونومتری(اندازه گیری فشار داخل چشمی)، افتالموسکوپی، گونیوسکوپی و پری متری از جمله اقدامات تشخیصی در گلوکوم به شمار می‌روند .
هدف اصلی در درمان گلوکوم جلوگیری از تخریب عصب بینایی از طریق کاهش فشار داخل چشمی با کمک اقدامات دارویی، لیزر یا جراحی غیر لیزر است. البته تاکنون درمان قطعی برای گلوکوم شناسایی نشده ولی با درمان‌های موجود می‌توان جلوی آسیب‌های بعدی را گرفت ؛
به عنوان مثال تخریب عصب بینایی غیر قابل بازگشت است اما با درمان‌های خاص می‌توان جلوی پیشرفت آن را گرفت.
دارودرمانی نخستین اقدام است که جهت کاهش فشار داخل چشمی انجام می‌پذیرد.
درمان جراحی زمانی اندیکاسیون دارد که بیمار به داروها پاسخ نداده است و یا داروها برای او غیر قابل تحمل است. ایریدکتومی ، ایریدوتومی ، ترابکولکتومی و ترابکولوپلاستی از جمله اقدامات جراحی در گلوکوم به حساب می آیند. گونیوتومی نیز یکی دیگر از درمان های جراحی در گلوکوم مادرزادی به شمار می آید .
گلوکوم بعد از جراحی
گلوکوم ناشی از بلوک مژگانی :
انجام جراحی روی چشم،می‌تواند باعث گلوکوم ناشی از بلوک مژگانی شود . بلافاصله پس از جراحی فشار داخل چشمی بالا می‌رود و عدسی به خاطر تجمع مایع زلالیه در زجاحیه به جلو رانده می شود . درمان شامل داروهای سیلکوپلژیک، میدریاتیک، مهارکننده‌های مایع زلالیه و داروهای هایپر اسموتیک است . ممکن است نیاز به روش‌های همچون اسکلروتومی، ویترکتومی و خارج کردن عدسی وجود داشته باشد .
چسبندگی های محیطی قدامی :
جراحی اگر باعث از بین رفتن اتاق قدامی شود، می‌تواند باتشکیل چسبندگی محیطی قدامی همراه باشد . در صورت عدم بازسازی خودبخودی اتاق قدامی ، این کار با جراحی صورت می‌گیرد .
