جراحی کاتاراکت (آب مروارید)

در این پست آموزشی قصد داریم درباره ی کاتاراکت (آب مروارید) ، علل ، علایم و درمان آن مطالبی را در اختیار اعضای مد اسمارت قرار دهیم .

کاتاراکت چیست

بیماری کاتاراکت یا آب مروارید ، عدسی چشم شفافیت خود را از دست می‌دهد که کدورت ایجاد شده می‌تواند در بخش هسته یا نوکلئوس ، کورتکس ، کپسول یا در هر سه بخش ایجاد شود . زمانی که عدسی شفافیت خود را از دست بدهد پرتوهای نوری به خوبی از عدسی عبور نمی‌کنند و فرد دچار تاری دید و اختلال در بینایی می گردد .

کاتاراکت رسیده(mature)  حالتی است که در آن تمام پروتئین عدسی کدر شده باشد . در کاتاراکت نارس (immature) هنوز بخشی از پروتئین عدسی شفاف است . در کاتاراکت فوق رسیده (hypermature) پروتئین‌های کورتکس تبدیل به مایع شده و این مایع می‌تواند از کپسول به بیرون نشت کند که در این صورت یک عدسی کوچک شده با کپسول چروکیده باقی می‌ماند .

 این بیماری ممکن است یک یا هر دو چشم را درگیر کند .

ریسک فاکتورهای ایجاد کننده ی کاتاراکت عبارتند از :

1-افزایش سن : مهمترین دلیل ایجاد کاتاراکت افزایش سن است (senile cataract ) افزایش سن سبب تغییراتی در عدسی شده که فرد را به سمت کاتاراکت سوق می‌دهد .  برخی از این تغییرات عبارتند از :

• کاهش شفافیت لنز
• تجمع پروتئین های عدسی
• کاهش برداشت اکسیژن
• افزایش سدیم و کلسیم
• تجمع پیگمانهای زرد-قهوه‌ای به دلیل شکسته شدن پروتئین های عدسی
• کاهش سطح ویتامین c پروتئین و آنتی اکسیدان‌ها

2-بیماری‌های چشمی : برخی از اختلالات چشمی سبب ایجاد کاتاراکت نیز می‌شوند که عبارتند از :

• راستین پیگمنتوزا
• نزدیک بینی
• دکولمان شبکه و جراحی‌های شبکیه
• عفونت

3-فاکتورهای سمی : برخی از این مواد سمی که در ایجاد کاتاراکت نقش دارند عبارتند از :

• استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها در دوز بالا و به مدت طولانی
• سوختگی های چشم با مواد قلیایی
• سیگار
• کلسیم ،مس ،آهن ،طلا ،نقره و جیوه

4-فاکتور های تغذیه ای : تغذیه یکی از عواملی است که در ایجاد کاتاراکت نقش دارد برخی از این عوامل عبارتند از :

• کاهش سطح آنتی اکسیدان‌ها
• سوء تغذیه
• چاقی
• کم آبی ( دهیدراتاسیون )

5-تروما به چشم

6-پرتوهای فرابنفش نور خورشید

7-بیماری های سیستماتیک : برخی از این بیماری ها عبارتند از :

• سندروم داون
• اختلالات مربوط به متابولیسم چربی ها
• اختلالات کلیوی
• اختلالات اسکلتی عضلانی

8-کاتاراکت مادرزادی

کاهش حدت بینایی ، مردمک سفید و عدم بازتاب فوندوس از علائم کاتاراکت به حساب می آیند . کاتاراکت درمان قطعی دارویی ندارد. درمان جراحی کاتاراکت (آب مروارید) شامل خارج کردن عدسی و جایگزینی آن با یک لنز مصنوعی است

خارج کردن کاتاراکت (cataract extraction)

 برای خارج کردن عدسی ای که دچار کاتاراکت شده ٢ روش خارجی کپسولی و داخل کپسولی وجود دارد .

این جراحی ها معمولاً تحت بی حسی موضعی انجام شده و قبل از عمل معمولا از داروهای میدریاتیک (نظیر تروپیکامید) جهت تسهیل در دسترسی به اتاقک خلفی استفاده می کنند.

روش خارج کپسولی (ECCE) بدون فیکو : این روش از روش‌های منسوخ بوده و دیگر از این روش استفاده نمی شود .

روش داخل کپسولی (ICCE) : در این روش تمام قسمت های عدسی شامل کپسول ، کورتکس و هسته برداشته می شود امروزه ICCE کاربرد کمی دارد و فقط در مواردی که نیاز به خارج کردن تمام قسمت های عدسی وجود دارد (نظیر جابجایی عدسی) از این روش استفاده می شود . باید توجه داشت قبل از خارج کردن عدسی در روش ICCE ایریدکتومی و ایریدوتومی نیز باید انجام پذیرد تا از پرولاپس عنبیه (بیرون زدگی عنبیه به داخل برش قرنیه) جلوگیری شود و همچنین ارتباط بین اتاق خلفی و قدامی نیز حفظ کرد.

فیکوامولسیفیکاسیون

در روش فیکوامولسیفیکاسیون یا به اختصار فیکو عدسی کاتاراکتی توسط ارتعاشات امواج التراسوند خرد شده و به طور همزمان شسته و آسپیره می گردد . این روش با کمک دستگاه فیکو انجام می‌گیرد . این دستگاه توسط یک رابط سیمی به هندپیس متصل شده که نوک این قلم با برش کوچکی حدود ۳ میلی متر که در لیمبوس اتخاذ می‌گردد وارد اتاقک قدامی می شود بعد از ایجاد یک برش و برداشتن دایره حدود ۵ میلیمتر از کپسول قدامی عدسی ، نوک قلم فیکو وارد چشم شده و سبب خرد کردن عدسی و آسپیره کردن همزمان آن میگردد دستگاه فیکو توسط پدالی که در زیر پای جراح قرار می گیرد کنترل می شود . سپس لنز مصنوعی در چشم جایگذاری می‌شود . اگر نشت وجود داشته باشد برش لیمبوس توسط نخ غیرقابل جذب بخیه می گردد .

لنزهای داخل چشمی

بعد از خارج کردن عدسی کاتاراکتی، معمولا از لنز های مصنوعی داخل چشمی استفاده می کنند که البته در مواردی نظیر یووئیت عود کننده ، رتینوپاتی از نوع پرولیفراتیو ، آیرین (التهاب عنبیه) و … کنتراندیکاسیون دارد در این مواقع استفاده از عینک یا لنز های تماسی بعد از خارج کردن عدسی کاتاراکتی اندیکاسیون می‌یابد . انجام ECCE بیشتر از ICCE است استفاده از لنزهای اتاقک خلفی رایج تر از لنزهای اتاقک قدامی است . از نظر جنس به دو نوع تاشونده و سخت تقسیم بندی می‌گردند . نوع اول از جنس سیلیکون یا آکریلیک بوده و به دلیل خاصیت ارتجاعی که دارد می توان آن را از برش های خیلی کوچکی نیز عبور داد .

مراقبت های بعد از اعمال کاتاراکت

 در صورتی که از انسیزیون کوچکتری استفاده شود زمان بهبودی کوتاه تر خواهد بود بیمار در همان روز جراحی می‌تواند فعالیت معمولی خود را ادامه دهد هر چند توصیه می‌شود که با احتیاط حرکت کند . می‌توان چشم را به مدت یک روز پانسمان کرد یا برای محافظت چشم از یک شیلد استفاده نمود تا چند روز باید هنگام شب از شیلد های فلزی استفاده کرد ۴ تا ۸ هفته بعد از جراحی عینک اصلاح دید برای بیمار تجویز می‌شود . از عوارض عمل فیکو می‌توان به پارگی کپسول خلفی، آسیب قرنیه و اندوفتالمیت اشاره کرد.